Zer da filosofia?

Imajina ezazue etxeko sofan etzanda zaudetela, lasai-lasai, lan ordu nekagarrien osteko patxadan. Telebista piztuta daukazuen arren, ez diozue kasu handiegirik egiten. Konpainia apur bat izatearren besterik ez baitaukazue piztuta, denbora-pasan.

Bat-batean, inolako abisurik gabe, amatatu egiten da telebista. Itzali egiten dira argiak. Eta zuek, izututa edo kezkatuta behintzat bai, balkoira irteten zarete zer gertatu den jakitearren. Auzo guztian egin ote du argindarrak huts?

Ez diozue galderari erantzunik aurkitzen. Horren ordez zuen etxe aurrean, airean flotatzen ari den espaziuntzi borobil bat baizik. Argi koloretsuek inguratzen dute, bueltaka ari da. Baina zentroan duen foku indartsu batez zuen portalean bertan dagoen estralurtar bat argitzen du.

Segituan, goiko ateko tinbrea entzuten duzue. Beldurrez baino gehiago, jakin-minez, atera joan eta ireki beste erremediorik ez daukazue, ateak ez baitauka behazulorik.

Zer galdetuko zeniokete estralurtarrari?:

-Nor zara?... nondik zatoz?... nolakoa da zure mundua?... zoriontsuak al zarete zure planeta horretan?

Orain, inor ez dadila larritu arren – esan zuen irakasleak - gizaki guztiz berezi eta misteriotsu bat aurkeztu nahi dizuet. Misteriotsua eta zeharo ezezaguna. Berari zuzendu ahal izango dizkiozue pentsaturiko galdera denak.

Eta irakasleak, guztion harridurarako, gutunazal zahar batzuk banatu zizkigun, zeintzuk barnean ispilu txiki batzuk zekartzaten. Eta horrela, aurretiaz prestaturiko galdera guzti haiek, ispiluetan isladatzen ziren izaki berezi, misteriotsu eta ezezagun haiei galdetu genizkien.

-Pablo Navarro-

Egunero hasten delako

Izenburua: Egunero hasten delako.

Egilea: Ramon Saizarbitoria.

Orrialdeak: 163 (hainbat hitzaurre barne).

Argitaletxea: Erein.


1969. urtean argitaraturik, lehen euskal nobela modernoa omen da "Egunero hasten delako" hau. Honela da teknikari dagokionez behintzat, zeren eta gaia kontutan hartuta Txillardegiren "Leturiaren egunkari ezkutua" (1957) dugu aitzindari.

Nobela honetan, Gisèle Sergier-en istorioa kontatzen zaigu, zeina haurdun gelditzen den nahi izan gabe eta artean gazte unibertsitario delarik. Honela bada, abortatzea beste biderik ez zaio geldituko eta hauxe du nobelak ardatzetako bat. Bestea, eten gabe hitz jarioan ari den hitzontziak osatzen du, hainbat eta hainbat gai jorratuz bere elkarrizketa kideari erantzuteko astirik ere ematen ez diolarik. Hasieran tren geltoki baten eta zentral telefoniko baten gero kokatuta daude eleberriaren pasarte hauek, noizean behin Giséle-enarekin uztartzen direnak.

Niri pertsonalki, zeharo zinematografikoa iruditu zait eleberria. Gisèlen pasiada bakartiak adibidez, argi eta garbi bisualizatu ahal izan ditudalarik. Eskertzeko moduko beste gauzetariko bat zera iruditu zait, pertsonaiak eta kokapena frantsesak izatea euskal eleberri bat izan arren. Honek nire ustez, ezberdintasun erakargarri bat ematen dio, Bilbon kokatuta lortuko ez lukeena.

Kritika negatibo modura hauxe aurkitu dut hitzaurretariko batean, pertsonaien eta egoera narrratiboen gehiegizko eskematismoa. Erabat ados nago eta gainera, eskematismo honek askotan ulergarritasunari kalte egiten diola pentsatzen dut. Ez dugu ahaztu behar dena den egilearen lehen eleberria izan zenik.

Aipamen gisa, zera esan, aldaturik aurkituko duela eleberria aurretiaz ezagutzen zuenak, ez baitu euskara batuak alferrikako bidea egin azkeneko hogeitamar urteotan.

Platonen azkeneko hitzak

"Dudarik gabe jainkoei gehien zor diedan gizona naiz. Izan ere, greziar jaio nendin ahalbidetu zuten barbaro jaio ordez, Periklesen mendean jaio nintzen beste edozein garaitan baino, Sokrates eduki nuen maisu eta ez beste edozein, eta ikasle asko izanik ere, Aristoteles izan nuen haietariko bat"

Lekuak

Izenburua: Lekuak.

Egilea: Bernardo Atxaga.

Argitaletxea: Pamiela.

Orrialdeak: 246.

Hainbat lekuri buruzko kontakizun ezberdinez osaturik dago liburu hau. Atzekaldean azaltzen den eran hala ere, ez dira leku denak geografikoak. Obaba, Euskal Hiria, Maroko, Kanariar irlak eta abarrekoetatik egingo du irakurleak salto gogoeta sakon, ipuin eta bidai kroniken uztarketa den liburu honetan.
Gogoetak oso gustoko izan ditut, euskal gatazkaren arazoari buruzkoak batez ere, hausnarketarako bidea zabaldu didatelako idatzi onek ohi duten eran. Dirudienez, kontakizun denek oinarri biografiko bat dute, nire ustez garai berdintsuetan Euskal Herrian jaio izandako irakurle asko identifikaraziko dituena. Besterik gabe, lagun arteko solasaldiak sustatzeko biziki gomandatzen dudan liburua da hau.

©

Izenburua: Great Expectations.(Edizio laburtua).

Egilea: Charles Dickens. (Latif Dossek sinplifikatua).

Orrialdeak: 110.

Argitaletxea: Longman.

Portsmouthen (Ingalaterra) jaio zen Dickens 1812.ean. Hala ere, familia osoak Londonera jo zuen bi urte edo zituenean. Nahiko txiroak izanik, zirkunstantziek eskola uztera behartu zuten Dickens artean oso gazteazelarik. Bere ama izan zen irakurtzen irakatsi ziona eta liburuekiko zaletasuna hartu arazi ziona. Aita, zorrak zirela eta izan zen espetxeratua, eta honek bere lanean eragina izan zuen, eleberri honetan bertan nabari daitekeenez. "Great Expectations" baldintza berezi batzuetan izan zen idatzia, bere emaztearekiko banatze prozesuan zegoela.

Eleberriko protagonistak, Pip izeneko mutilak, gurasoak hilik ditu eta bere arrebak eta honen senarrak, errementaria denak, heziko dute. Bapatean bere zoria aldatu egingo da, Pip gazteari ezkutuko pertsona batek diru mordo bat utziko dionean. Orduan Londonera joan, heziketa on bat jaso eta jauntxo baten moduan bizi ahal izango da. Bere "itxaropen handiek" ordea, ez dute berak esperotako fruiturik emango, egun batez ustekabeko deskubrimendu bat egingo duenean.

Liburuaren azalean dioenez, arrisku, abentura eta hilketei buruzko eleberria dugu hau, baina norbere ezagutzari buruzkoa ere bai, Pipek bere bizitzaren oinarriak zalantzan jartzen dituen heinean. Bakoitzaren jatorria arbuiatzearen eta sustraiekiko maitasunaren arteko barru borroka biziko du Pipek. Nik dena den, ez nuke edizio laburtua inondik ere gomendatuko, eleberriko akziozko zenbait pasarte era ulertezinean irakurtzen baitira kasik. Kapitulu bakoitzean gainera, gertatuko denaren zantzuak ematen ditu izenburuan bertan, kapituluak berak duen misterioa agerian utziz.

Bukatzeko esan, 1998.ean izen bereko filmaren remakea (originala 1947.ean filmatu baitzen) zuzendu zuela Alfonso Cuarónek adaptazio moderno gisa. Bertan, Ethan Hawkek egiten zuen Pipen papera, eta Gwyneth Paltrowek, Estella ederrarena. BBC kateak ere Dickensen eleberri hau erabili zuen 1981.ean serie bat produzitzeko.