Urregilearen Orduak
Pako Aristi
1998 Erein.
Gazte gaztetatik argitaratzen hasi zan Pako Aristi, eta nabaria da sormen inkontinentzi horrek askotan mesederik ez diola egin. Bere emaria ugaria eta irregularra da, ekarpen interesgarrien artean ahazteko moduko pasarteak ere aurkitzen ditugularik.
Nahiz eta azken urteotan bere emaria askosaz neurrikoagoa eta zehatzagoa izan den, badirudi publikoak autore hau Kcapporen imajineria pseudopornografikoarekin edota “16 paisa eta paralitiko bat” ipuinarekin lotzen duela, bere heldu aroko obra aipagarrienei bizkarra emateraino.
Duda barik azken hauen artean sartu beharko genuke Urregilearen Orduak, niri hein handi batean Atxagaren “Soinujolearen Semea”-ren planteamendua gogorarazi didana: Pakok liburu honetan ordurarteko lanetan mamitu dituen hainbat gairi beste buelta bat emon eta “nobelatzar” forman aurkezten dizkigu.
Hasieratik argi geratzen da ez dela nobela irakurterraza. Ezta sikua ere, baina beronen funtzionamendua ulertzera iristea larregitxo izan daiteke irakurle alferrenentzat. Izan be, zati eta plano desberdin ugari dituen nobela hau ardatz sinple batetik abiatzen da benetako nobela “korala” bihurtu arte. Berez, Fermin eta Luisak elkar ezagutzen duten egun baten 24 orduak dira elaberriaren oinarria. Irinbeltzagan dagoen taberna herrikoi baten jabea da Fermin, eta itsasadarraren bestaldeko Hendrixtown hiriko Pub baten arduraduna Luisa. Bi protagonistek eguna eta gaua konpartituko dituzte, bakoitzari dagokion denbora eta espazioan: egunak Irinbeltzagan bizirik dirauten mundu zaharrarekiko erroak erakutsiko deuskuz, Hendrixtown-go gauak mundu modernoaren ezaugarri eta paradoxak plazaratuko dituen bitartean.
Guzti hori posible izan dadin, nobela pertsonai ugariz hornituta ageri zaigu, batez ere herriari dagokionean: Leon Marty apaiz xelebrea, Istillaga anaiak, beronen ama Isidora, Bixkitturri agurea, Nemesio Irusta… pertsonai guzti hauek antzinako mundu horren (bai, gure aitite – amamek ezagutu ebenaren) azpegi ezberdinak erakusten deuskuez: denboraren ulermena, naturarekiko hartuemonak, lana, auzo – bizitza… Guzti hori, hein handi batean, Kuku Arri tabernan Ferminek biziko dituen tertulia eta eztabaida ugarietan mamituko da.
Bestalde, Luisak eta Ferminek gauera egingo dute salto nobelaren bigarren zatian, mundu zaharra gaur egungo gizarteagatik aldatuz. Puntu honetan pertsonaiak murriztu eta berauetan sakontasun gehiagoz haztatuko dau Aristik: bikote nagusiaz gain Yolo eta Dylanek osatutako bikote homoseksuala eta Itxaso eta Asier institutuko bikotearen harremana agertuko zaizikugu modu retrospektiboan. Beraz, bigarren zati honek gaur egungo giza – harremanen gaiari heltzen dio bete – betean, aurrekoan jorratutakoa guztiz alboratu barik ordea (interesgarriak benetan Kandido Mierrek bertsolaritzaren inguruan emondako azalpenak).
Duda barik, Aristiren gainontzeko elaberriak baino pertsonalagoa da Urregilearen Orduak. Aristi heldua Fermin tabernariaren azalean islatuta dakusagu, (nik behintzat liburua irakurtzerakoan Aristi bera irudikatzen nuen barra atzean edota Luisarekin filosofatzen) baina Asier mutil gazteak Pakoren iraganetik ere edaten du. Beronekin Azpeitiko institutuko mutil ha irudikatzea erraza da, bi nesken arteko amodioak erdibituta: bata, erromantikoa, gutun eta poesiek bazkatutakoa; eta bestea lizuna, hormonen indarrak bideratutako harreman fisikoa.
Estilo aldetik Aristik ahalegin handia egiten dau, bai testuaren egituraketa aldetik, idazketa taxutzerako orduan edota hizkeraren erabileran. Erregistro arras ezberdinak tartekatzen ditu, gazte gipuzkoarren berbakera “guay”-etik hasita (“hi tio, ez haiz batere enroskatzen peñarekin!”) baserritar zaharren hizkera aberatseraino. Egia esan, batzutan zenbait exhibizio estilistiko soberan leudekeen sentsazioa ere ematen du, baina nolanahi nobela beraren izaera konplexuak (ez kapritxo soilak) bultzatzen du hortara Aristi.
Obra honekin “baraja apurtu” gura izan zuen Pakok, ur handitan sartu modernitatea, denboraren iragaitea, giza harremanak, euskal herriaren egoera (ez dira gitxi institutuko greben inguruko asanbladak)... guztia elaberri bakar batean bilduz.
Egia esan, liburua hori erdiesteko bidean geratu zan: ona, duda barik, baina “oso ona “ bihurtzeko zeozer falta zitzaiola. Agian ur handiegitan sartu izana leporatu behar zaio autoreari, margoztu nahi zuen koadro bikaina zirriborro bukatugabe ugarirekin utzi izana. Zer eskatu ostera? Konkrezio handiagoa? Sinpletasun gehiago? Batek daki... posible da buruan zeukan guztia idazteko modurik orekatuena izatea “Urregilearen Orduak”.
Dana dala, nire ustez, liburu honen izaera irekia, inperfektoa, bukatugabea… elementu positibotzat ere hartu daiteke. Irakurlea idazleak uzten dituen zirrikituak betetzera derrigortuta dago, elaberriaren irakurketari bere iritzi eta sentipenak gehituz. Zentzu honetan, irakurle orok bere errealitatearekiko heldulekuren bat aurkituko dau obra honetan: nerabeak, bizitzako errespontsabilitateetan murgiltzen ari den gazteak, heldu aroan sartzen ari den “ez – hain - gazteak”… guztiek atarako diote zeozer positiboa “urregilearen orduak” nobela gomendagarri honi.
98ko Durangoko azokan sinatutako alea duen zerbitzari hau baieztapen horren lekuko izan daiteke.
Y Ole! (Posted by Bruno)
Pako Aristi
1998 Erein.
Gazte gaztetatik argitaratzen hasi zan Pako Aristi, eta nabaria da sormen inkontinentzi horrek askotan mesederik ez diola egin. Bere emaria ugaria eta irregularra da, ekarpen interesgarrien artean ahazteko moduko pasarteak ere aurkitzen ditugularik.
Nahiz eta azken urteotan bere emaria askosaz neurrikoagoa eta zehatzagoa izan den, badirudi publikoak autore hau Kcapporen imajineria pseudopornografikoarekin edota “16 paisa eta paralitiko bat” ipuinarekin lotzen duela, bere heldu aroko obra aipagarrienei bizkarra emateraino.
Duda barik azken hauen artean sartu beharko genuke Urregilearen Orduak, niri hein handi batean Atxagaren “Soinujolearen Semea”-ren planteamendua gogorarazi didana: Pakok liburu honetan ordurarteko lanetan mamitu dituen hainbat gairi beste buelta bat emon eta “nobelatzar” forman aurkezten dizkigu.
Hasieratik argi geratzen da ez dela nobela irakurterraza. Ezta sikua ere, baina beronen funtzionamendua ulertzera iristea larregitxo izan daiteke irakurle alferrenentzat. Izan be, zati eta plano desberdin ugari dituen nobela hau ardatz sinple batetik abiatzen da benetako nobela “korala” bihurtu arte. Berez, Fermin eta Luisak elkar ezagutzen duten egun baten 24 orduak dira elaberriaren oinarria. Irinbeltzagan dagoen taberna herrikoi baten jabea da Fermin, eta itsasadarraren bestaldeko Hendrixtown hiriko Pub baten arduraduna Luisa. Bi protagonistek eguna eta gaua konpartituko dituzte, bakoitzari dagokion denbora eta espazioan: egunak Irinbeltzagan bizirik dirauten mundu zaharrarekiko erroak erakutsiko deuskuz, Hendrixtown-go gauak mundu modernoaren ezaugarri eta paradoxak plazaratuko dituen bitartean.
Guzti hori posible izan dadin, nobela pertsonai ugariz hornituta ageri zaigu, batez ere herriari dagokionean: Leon Marty apaiz xelebrea, Istillaga anaiak, beronen ama Isidora, Bixkitturri agurea, Nemesio Irusta… pertsonai guzti hauek antzinako mundu horren (bai, gure aitite – amamek ezagutu ebenaren) azpegi ezberdinak erakusten deuskuez: denboraren ulermena, naturarekiko hartuemonak, lana, auzo – bizitza… Guzti hori, hein handi batean, Kuku Arri tabernan Ferminek biziko dituen tertulia eta eztabaida ugarietan mamituko da.
Bestalde, Luisak eta Ferminek gauera egingo dute salto nobelaren bigarren zatian, mundu zaharra gaur egungo gizarteagatik aldatuz. Puntu honetan pertsonaiak murriztu eta berauetan sakontasun gehiagoz haztatuko dau Aristik: bikote nagusiaz gain Yolo eta Dylanek osatutako bikote homoseksuala eta Itxaso eta Asier institutuko bikotearen harremana agertuko zaizikugu modu retrospektiboan. Beraz, bigarren zati honek gaur egungo giza – harremanen gaiari heltzen dio bete – betean, aurrekoan jorratutakoa guztiz alboratu barik ordea (interesgarriak benetan Kandido Mierrek bertsolaritzaren inguruan emondako azalpenak).
Duda barik, Aristiren gainontzeko elaberriak baino pertsonalagoa da Urregilearen Orduak. Aristi heldua Fermin tabernariaren azalean islatuta dakusagu, (nik behintzat liburua irakurtzerakoan Aristi bera irudikatzen nuen barra atzean edota Luisarekin filosofatzen) baina Asier mutil gazteak Pakoren iraganetik ere edaten du. Beronekin Azpeitiko institutuko mutil ha irudikatzea erraza da, bi nesken arteko amodioak erdibituta: bata, erromantikoa, gutun eta poesiek bazkatutakoa; eta bestea lizuna, hormonen indarrak bideratutako harreman fisikoa.
Estilo aldetik Aristik ahalegin handia egiten dau, bai testuaren egituraketa aldetik, idazketa taxutzerako orduan edota hizkeraren erabileran. Erregistro arras ezberdinak tartekatzen ditu, gazte gipuzkoarren berbakera “guay”-etik hasita (“hi tio, ez haiz batere enroskatzen peñarekin!”) baserritar zaharren hizkera aberatseraino. Egia esan, batzutan zenbait exhibizio estilistiko soberan leudekeen sentsazioa ere ematen du, baina nolanahi nobela beraren izaera konplexuak (ez kapritxo soilak) bultzatzen du hortara Aristi.
Obra honekin “baraja apurtu” gura izan zuen Pakok, ur handitan sartu modernitatea, denboraren iragaitea, giza harremanak, euskal herriaren egoera (ez dira gitxi institutuko greben inguruko asanbladak)... guztia elaberri bakar batean bilduz.
Egia esan, liburua hori erdiesteko bidean geratu zan: ona, duda barik, baina “oso ona “ bihurtzeko zeozer falta zitzaiola. Agian ur handiegitan sartu izana leporatu behar zaio autoreari, margoztu nahi zuen koadro bikaina zirriborro bukatugabe ugarirekin utzi izana. Zer eskatu ostera? Konkrezio handiagoa? Sinpletasun gehiago? Batek daki... posible da buruan zeukan guztia idazteko modurik orekatuena izatea “Urregilearen Orduak”.
Dana dala, nire ustez, liburu honen izaera irekia, inperfektoa, bukatugabea… elementu positibotzat ere hartu daiteke. Irakurlea idazleak uzten dituen zirrikituak betetzera derrigortuta dago, elaberriaren irakurketari bere iritzi eta sentipenak gehituz. Zentzu honetan, irakurle orok bere errealitatearekiko heldulekuren bat aurkituko dau obra honetan: nerabeak, bizitzako errespontsabilitateetan murgiltzen ari den gazteak, heldu aroan sartzen ari den “ez – hain - gazteak”… guztiek atarako diote zeozer positiboa “urregilearen orduak” nobela gomendagarri honi.
98ko Durangoko azokan sinatutako alea duen zerbitzari hau baieztapen horren lekuko izan daiteke.
Y Ole! (Posted by Bruno)
1 comment:
Jode Ebilio!!
zelango sustoa hartu dodan hasieran, nire aipu zahar bat dala konturatu arte!!
la letxe... ze akademikoa, ezta? Uste dot Bartzelonan proiektua egiten nengoenekoa dala... igartzen da denbora sobera euki nebala sasifilosofiarako...
Hori bai, oso ona Kcappo eta 16 paisen gaineko komentarioa (zilegi bekit norbere buruari lorak botatzea)...
Post a Comment