Denbora bat neraman liburu mardulik esku artean hartu gabe (bai, irakurtzen hasteko esfortzutxo bat eskatzen duten horietakoak), eta Jokin Muñozen eleberri honekin apurtu nuen joera Urriaren lehen egunetan.
Aurretik Muñozen "Hausturak" eta "Bizia lo" nituen irakurriak, eta hain zuzen nabarmentzekoa da elaberri honek zelan batzen diren aurreko bi lan horiek istorio bakarrean. Bueno, edo hobeto esanda, elkarri josita doazen bi istorio paralelotan.
ETA eta Gerra Zibila euskal nobela baten oinarrian egotea ez da gauza berria, errekurrentea baino. Hala ere, Muñozen enfokeak badu halako berezitasun bat: Gerra Zibilaz hitzegiterakoan Nafarroako Erriberako jazoerak hartzen ditu ardatz gisa, eta ETAren inguruan dabilenean ez da goierritar jator bigotedunen erakunde 70's horretaz ari, gaur egungo errealitate lauso eta dramatikoaz baino: ia umeak diren militanteak, ingurune sozialaren barne - kodeez, eta batez ere inguruko gizartean (donostiarra, kasu honetan) sortarazten duen pasotismo dosi kezkagarrietaz. Nobelako pasarterik zorrotzenak horiek direla esango nuke, pilotakadak eta oihu erreibindikatiboak kukurutxozko izozki eta hondartzako pala eta kuboekin nahastuta agertzen diren une surrealistak.
Ezin da esan liburuan Muñoz bustitzen ez denik. Berak ere esana du: "lan berri bat argitaratzen dudan bakoitzean, lagun batzuk gehiago galtzen ditut". Eta egia esan, ez da gutxiagorako: Nafarra izanik, MLNV eta UPNk (edo hobeto esanda, sentsibilitate politiko horren aitzindariek) egurra ederto jasotzen dute. Izan ere, protagonistak bi garai ezberdinetan biktima izatea tokatu zaien pertsonak baitira, hildako ETAkide baten ama eta gerra garaitik "hilik" dagoen 90 urteko agurea. Liburuko orrietan zehar beraien bideak gurutzatuko dira, beraiekin gertatutakoa hobeto ulertzeko ahaleginetan.
Gustatu zait elaberria, tono eta abiadura kontuan irregular samarra izan arren. Eraberean, momentu batzutan astunxea egiten da (nafarroako pasarte "kostunbrista" batzuk errekurrenteak bihurtzeraino), eta beste batzutan sinesgarritasun falta nabaria pairatzen du hizkuntzaren arazoa dela eta (Gigi eta erriberoen esaera asko itzulpen hutsak dira!). Hain ingurune ezagun eta markatuetan kirofanoko euskera hori erabiltzea ez dakit hautu egokia ete dan.... baina zoritxarrez euskal autore gehienek sufritu beharreko drama da hau.
Halan da be, orriotan egindako lan eskergak eta momentu batzuetako zorroztasunak eta sakontasunak liburua saldo positiboan kokatzen dutela esango nuke.
